شرح دعای فرج
بسم الله الرحمن الرحیم
(الهی عظم البلاءوبرح الخفاءوانکشف الغطاءوانقطع الرجاءوضاقت والارض ومنعت السماءوانت المستعان والیک المشتکی )وقتی که انسان از هر جهتی عرصه برش تنگ بشه واز هرجهتی فشار برش وارد بشه دستآویزآنحقیقتی میشه که مقتدرتر از همه هست ووقتی که زمین با همه وسعتش(وضاقت الارض بما رجعت)قریب به این عبارات در آیه شریفه هست زمین به همه وسعتش برانسان تنگ میشه اون موقع است که از خدای تبارک وتعالی که مبداقدرت هست استعانت می خواد که (وانت المستعان والیک المشتکی )منتهی در ک این ادعیه ودرک این دعا نسبت به افراد متفاوته .امام معصوم می خوانه یک چیزدر نظر داده ،مامی خوانیم یک چیزدرنظرداریم به مقدار وسعت دید یمان معنا می کنیم
وعرض کردیم که (انت المستعان والیک المشتکی )که گفته میشه بعدش خطاب میشه به پیامبر(صلوات الله علیه)که (یامحمد ویاعلی،یا علی ویامحمد اکفیانی)بالا عرض می کنیم که (انت المستعان)فقط از تو باید استعانت وکمک خواست وفقط باید به شکوه وشکایت کرد (والیک المشتکی والیک المعول فی الشدةوالرخاء)تکیه هام درهمه حال باید به تو باشد ولی این جا الغوث (۳)روبه ولی عصر (سلام الله علیه) خطاب میکنیم که (یامولانایاصاحب الزمان الغوث(۳)ادرکنی(۳))عرض کردیم که حقیقت اهل بیت عصمت وطهارت وآن مقام ومنزلت ملکوتی اهل بیت عصمت وطهارت با حق تبارک وتعالی منیت داره خدای تبارک وتعالی (مع کل شییء) هست واهل بیت عصمت وطهارت هم(مع کل شیی)هستند به اذن الله ،به اذن الله عرض می کنیم مع کل شیی هستن ودر دعای رجبیه هم عرض کردیم که وارد هستش که (لافرق بینک وبینها الاانهم عبادک وخلقک )فرقی بین توی خدای تبارک وتعالی واهل بیت نیست الا این که فقطمخلوق تو هستن.همان که خدای تبارک وتعالی (لاتطعیل لهافی کل مکان)برای اهل بیت عصمت وطهارت هم درهمه زمینه ها ودر همه زمان ها ومکان ها تعبیر کلام اما زمان (سلام الله علیه)چوی این دعا دعای رجبیه است از ناحیه مقدسه ولی عصر (سلام الله علیه)وارد شده ،عرض می کنیم که (لافرق بینک وبینها الاانهم عبادک وخلقک)وعرض می کنیم که (وبمواقعالعز من رحمتک )حالا این مواقع عز از رحمت توضیح دارد که جایگاه عزت بعد از طی کمال انقطاع ونورانی شدن ابصار قلوب(انرابصار قلوبنا بضیاءنظرهاالیک )تارسیدن به معدن عظمت وبعد از رسیدن به معدن عظمت رسیدن به (حتی تفرق ابصار القلوب حجباًالنور فتصل الی معدن العظمةوتعییرارواحنا معلقةبعز قدسک )تابه آن مقام عر قدس انسان راه پیدابکند مراحلی رابایدطی بکند(بمواقع العز من رحمتک وبمقاماتک وعلاماتک )این تعبیر (لاتعطیل لها فی کل مکان)قلبش بود من خیال کردم بهوش هست
(بشرملکی وجسدسماوی)لذامعراج هم این معراج به حسب ظاهری که ما فکر می کنیم این جسم باشه نیست جسم مااگراز فضا خارج بشه احتیاج به تنفس داره احتیاج به این که جاذبه زمین نمی ذاره اوج بگیره جسم آن ها هم با جسم ما فرق می کنه . اگرمعراج داره پیغمبر(صلوات الله علیه)ومعراجشان هم معراج جسمانی هست که ولی عصر(سلام الله علیه)طبق نقل توی اون فراز از دعای ندبه که (وعرجت بروحه)فرموده بودن که ظاهراً (عرجت بر)بخوانید که خودشون عروج کردن چون جسمشان با جسم مافرق می کند فرمودن(جسد سماوی وامرالهی ،روح قدسی ،مقام علی ،نورٌجلی،سرخفی)عبارت هارودقت بفریید می فرماید(فهو ملکالذات عالم بالمقیبات وهذا کله لآل محمد-صلوات -)این که اهل بیت عصمت وطهارت وامام ملک الذات هست والهی الصنعات است اون مرتبه اعلی (لایشار کهم فیه مشارک)هیچ شریکشون نیست لذافرمودن(لایقاس بنااحد)احدی راباما مقایسه نکنید .(لانهم معدن التنزیل)حقیقت قرآن دروجود این هاست .این قرآنی که مامی بینم منزل هست کوچک شده کوچک شده کوچک شده صورت کتبی ولی عصر(سلام الله علیه)هست .امام(رضوان الله علیه)می فرمودن که خود جبرئیل این حقیقت رواز پیامبر می گیره وتشریعاًبه پیامبرمیده یعنی – حالااین تعبیره معناش رونبرن عرض می کنم ازروایات استفاده کردم به امام نسبت نمی دم –یعنی اون مقام ملکوتی که پیامبر(صلوات الله علیه)داره که این جا تعبیر هست(لانهم معدن التنزیل) اون حقیقت قرآن رو جبرئیل میگیه.وبراین جسم خاکی میاره ولذا حتی وفات پیامبرهم که عزرائیل(سلام الله علیه میادا ذن می گیره که وارد بشه عزرائیل خیلی کوچک ترازآن است که روح پیامبررابتونه بگیره –اوخیلی وسیع تر از اینه .این منزلت خاکی رامیاد میبره (لانهم معدن التنزیل ومنی التاویل وخاصةالرب الجلیل)دقت بفرمائید روایت رو
ازامام صادق(سلام الله علیه)(ومهبط المین جبرئیل)محل هبوط جبرئیل اهل بیت عصمت وطهارت هستن.اوست که باید بیایدازاین ها کسب فیض بکند .لذاآقای بهجت(رضوان الله تعالی علیه)ازعظمت حدیث کساءمی فرمودن که عباراتش اعجاز هست قریب به این عبارت ازایشون تو خاطرم هست عباراتش اعجازه.حضرت زهرا(سلام الله علیه)عباراتی که درحدیث کساءهست خودش مستقیم می فرمایدکه امام حسن آمد،امام حسین آمد ،امیرالمومنین آمد نبوش می فرمایدکه(سمعت الله جل جلاله)ازخودخدای تبارک وتعالی فقال الله عزوجل (یا ملائکی ویاسکان سماواتی این ما خلقت سماءمبنیةولامحبةارضاًمرحیةولاقمراًمنیراًولاشمساً مضیئةولافلکا یدور ولابحراًیجری ولا فلکاًیسری الافی هولاء)فقالالامین جبرائیل .مشهودش بوده این هالذا مقام ومنزلتحضرت زهرا(سلام الله علیه)وامیرالمومنین واولادشان والآن ولی عصر(حقیقتشان سرهست واین هیکل ظاهری حافظ آن سرهست واین ها امین برآن سرهستن .حالااون سررا توی روایات عرض می کنم اگرفرصت باشه می فرمایدکه (من عرفهم واخذ عنهم فهومنهم)کسی که این معرفت نسبت به امام به قدروسعت وجودیش را پیدابکند (فهومنهم)خودش امام میشه خودش منزلت امام روپیدامی کنم . خودش جلوه امام میشه (فهو منهم والیه الاشارة بقوله فمن تبعنی فهومنی)که آیه قرآن هست (خلقهم الله من النور عظمته)اهل بیت خلقشان از نور عظمت حق تبارک وتعالی است (وولیهم امرمملکته )که همین ولاة امرهست که امور اداره کل مخلوقات به اعتبار این که ان ها ظرف مشیةخدای تبارک وتعالی هستن بلکه خودمشیته حق تبارک وتعالی هستن (نحن وکرٌلارادة الله ولاهم امر مملکته فهم سر الله المخزون )خودشان سرهستن یعنی آن مقام ملکوتیشون .این مقام ملکیشون که ظاهر هست که ما می بینیم مقام خاکیشون خودشون (سرالله المخزون واولیاء المقربون)
(فاجعلت ها معادن لکلماتک وارکاناًلتوحیدک وآیاتک ومقاماتک التی لاتعطیل لها فی کل مکان ) همون که خدای تبارک وتعالی علی الدوام در حال فیض رسانی هست اهل البیت هم باذن الله علی الدوام درحال فیض رسانی هستند که «یا دائم الفضل علی اکبریة»ازامام سجاد(سلام الله علیه )نقل شده .«یسری لم یزل بالجود موصوفاً»خدای تبارک وتعالی جودوجوادبودنش ازلی هست «لم یزل بالجود موصوفاً »خب اگراین«لم یزل بالجودموصوفاً»این ازلی بودن جود حق تبارک و تعالی کانالی می خواهد کانالش اهل بیت عصمت وطهارت هستن که جوادهستن ولی صحبت ما این بود که اگر بخواهیم که بااین انوارمقدسه اهل بیت عصمت و طهارت که درهمه زمان ها «لاتعطیل لها فی کل مکان»درهمه مکان با هامون هستن کنارمون هستن به خواهیم از این حقیقت استفاده بکنیم چه کارباید بکنیم ؟راهی که خود اهل بیت جلومون گذاشتنداینه که در مرحله اول توجه به فقرمان داشته باشیم درمرحله اول بفهمیم که «یا ایها الناس انتم الفقراءالی الله »درمرحله اول توجه ضعفمان داشته باشیم که انسان ضعیف وفقیر هر لحظه در معرض لغزش هست هر لحظه در مرحله اشتباه افتادن هست لذا خود اهل بیت این خوف رودارن اگر ما نداشته باشیم کان اهل بیت رودرک نکردیم .خود اهل بیت عصمت وطهارت در ابتدای مناجات شعبانیه هست که «واسمع دعائی ازادعوتک »خدایا این قابلیت را بهم بده که صدام رو بشنوی خدای متعال که سمع هست این«وا سمع دعائی »صدام رو بشنو ی یعنی من قابل نیستم که صدام روبشنوی .درک عدم قابلیت ،درک فقر،درک عجز،درک این که من درهر لحظه در معرض لغزش واشتباه هستم لذا خدا رحمت کند استاد رو یک نکته ای رو می فرمودن که عرض می کنم خدمت شما نکته لطیفی هست ،می فرمودن اون کسانی که به
که به شما التماس می گن اون ها به خدا از جهاتی نزدیک ترهستن،چون در خودشون هیچ نمی بینند ،درشماید چیزی می بینن به شمامی گن التماس دعا ،اونی که درخودش هیچ نمی بیند به حقیقت نزدیک تره چون واقعاً انسان هیچی نداره ،اون کسی که درخودش چیزی می بیند زمینه لغزش او فراهم هست .لذاخود ایشون وقتی که این شعررو می خواندن گریه می کردن ،بعضی اوقات که می فرمودن که درمسجد سلیمان اون طرف ها ظاهراًبودش که در زمان های قدیم قحطی شده بودوبارون نمی آمد وبه عالم آن شهر که مرحوم شوشتری بوده نه شوشتری معروف یکی از علمای اون شهر به نام شوشتری بوده به آن بزرگوار گفته بودن شما بیا نمازبارون بخوان تابارون بیاد ظاهراً ایشون هم رفته بود خونده بود نماز بارو ن خونده بود وبارون هم نیومده بود.بااین که جلالتش به قدری بوده که تمام افراد شهر مرید ایشون بودن وهمه را جذب کرده بود این مرحوم شوشتری حتی یه عده ای بودن که اهل ساز وآواز و تاروتنبک بودن به اون ها هم گفته بود شما هم نماز بیادید بااون هاهم دوست شده بوداون ها گفته بوده ما قابل نیستیم نمی تونیم .مااهل معصیت هستیم اهل گناه هستیم اهل ساز وآوازهستیم .ایشون گفته بود بیائید مشکل نداره.این وسائل ساز وآوازتونو گوشه ای ازمسجد بذارید روشو بپوشونید نماز رو بیائید ارتباطتونو با خداقطع نکنید ووقتی که این افراد به نمازمی آمدن –نمازمرحوم شوشتری- رئیسشون جلوتر ایست می کرد وبقیه هم پشت او ایست می کردن وروی اون وسادل ساز وآوازشان رو هم می پوشند بعضی اوقات که به نماز می آمدن .تااین که قحط بارون شد رئیس همین ساز وآواز ی ها آمد به مرحوم شوشتری گفت اگراجازه میدی ما بریم نمازبخونیم ایشو گفت بفرمائید خب برید بخونید خدارحمت نه استادرو وقتی این شعررومی خوندن خیلی متاثر می شون وگریه می کردن ،ایشون می فرمودن استاد می فرمودن که این ساز وآوازخوان ها وقتی که ازشهر بیرون می رفتن با همون آلات لهو ولعبی که داشتن،سازوآواز ی که
داشتن می زدن واین شعر و می خوندن که :نم نم بارون به بدکاران خوش است /لطف حق برما گنه کاران خوش است .همین رو می خوندن گریه می کردن ،عرض می کنم خود استاد هم می خوندن گریه می کردن –نم نم باران به بد کاران خوش است /لطف حق برما گنه کاران خوش است .می فرمودن هنوز از شهر خارج نشده بودن که بارون آمد بعد استاد می فرمودن،اینا چون رابطشون رو باخدا قطع نکرده بودن واین توجه به فقرونیستی ومعصیت خودشون داشتن ،اهل بیت عصمت وطهارت امام حسین (سلام الله علیه)دردعای عرفه (من کانت محاسنه مساویه فکیف لایکون مساویه مساویه )کسی که خوبی هاش بده نه نماز نماز هست ،نه عبادتمون عبادته ،نه حرم رفتنمون توجهات هست ، خوبی هامون رنگ وبو نداره کم رنگه این کلام امام حسین (سلام الله علیه)طبق نقل هست (من کانت محاسنه مساویه فکیف لایکون مساویه مساویه )خوبی هاش بده ،بدی هاش چه جوربد نباشه .(من کانت حقائقه وعادیه فکیفلایکون دعاویه دعاویه )حقیقت هاش ادعائی بیش نیست ادعاهاش دیگه چیه .لذاتمام توجهشون به اینه که خدا یا «توغنی علی الا طلاقی»(یامن یقبل من لایقبله عباد )ای کسی که بندگان همه ردش بکنن توردش نمی کنی (یامن یقبل من لا تقبل البلاء)ای کسی که قبول می کنی کسی رو که هیچ شهر ی قبولش نمی کند یعنی خودشون رو تو اوج ذلت می دیدن که ما کسی نیستیم که حتی شهر هاما راقبول بکنن این دعای حزین رو درآخرمفاتیح –حالااین مفاتیح که حاشیه داره نمی دونم کجاست اون مفاتیح های کوچک اتفاقاًبازکردم الان همین دعای حزین آمد-دعای حزین رو بعضی اوقات بعد از نماز شب اگر توفیق باشه بخونید عبارتهاش خیلی عبارت هائی است که از اهل بیت وعصمت وطهارت واردشده همین الآن هم باز کردم اتفاقاًهمین جا آمد .عبارت هائی که از معصوم هست رو دقت بفرمائید(اناجیک یا موجوداًفی کل مکان لعلک تسمع ندائی )خدایا درهرجائی تو رو صدا می کنم شاید «لعلک تسمع ندائی »شاید صدامو بشنوی مگرخداسمیع نیست (فقد عظم جرمی وکل حیاتی )
(مولای یامولای ای احوال اتذکروایها انسی)تااین که می فرماید که«حتی متی والی متی اقول لک القبی مرةبعده افری» تاکی بگم خدایا عقاب براتو ست سرزنش براتوست من اشتباه کردم منو ببخش امروزمیگم منوببخش ،فردا می گم منو ببخش روز بعد می گم منوببخش (حتی ومتی والی متی افول لک العقبی مرةبعداقری ثم لاتجد عندی صدقاًولاوفا)تو صداقتی توی من نمی بینی ،هر گناهی کنم باز دومرتبه پشت سرش هم گناه می کنم «فیاقوسی ثم واقوس بک یاالله منه هواًقد غلبنی»ازهوائی که برمن غالب شده و«من عدووقداستکلم علی» دشمنی که به من چنگ انداخته ،تا آخر دعا که نگاه بکنید و«من دنیا قد تزیت لی » دنیایی که زینت شده برام «ومن نفس امارةٍ بالسوء الا ما رحم ربی» «مولای یا مولای ان کنت رحمت مثلی فرحمنی وان کنت قلبت منی فاقبلنی» وعبارتهایی که توی دعای حزین هست. عرضم اینه که ، اهل بیت عصمت وطهارت، اگرقرب به خدای تبارک وتعالی پیدا کردند اگر « قاب قوسین اوأدنی » این که برای پیغمبرپیش آمد انسان بخواد دراون مسیر حرکت بکند که درمرحلۀ اول قرب به اهل بیت پیدا بکند تا به واسطۀ قرب به اهل بیت قرب به خدای تبارک وتعالی پیدا کند راهی که خود اهل بیت رفتند بره . خودشون بالاترین توشه ای که گرفتن ازخدای تبارک وتعالی توشه بندگی هست « کفی بی عزاً أن تکون لی ربا کفی فقراً أن أکون لک عبداً » بالاترین افتخارم اینه که بندۀ تو هستم این بنده ایی که «العبودیت جوهرة کنهها الربوبیة» گوهریه که بشکافی جانشینی حق بروزپیدا می کنه .اون ها اوج بندگی رو وداشتن اوج مقام امامت بهشون داده شده واین با صبوری به دست می آید با صبر برطاعت وصبربربندگی به دست می آید که «ان الذین قالو ربنا الله ثم استقامو تتنزل علیم الملائکة »باتشویش به دست نمی آید انسانی که دلش ۱۰جا هست و ۱۰۰جاهست نمی تونه به دست بیاره اون کمالی رو کهبه دنبالش هست لذا در دعای روزمبعث نگاه کنید امام سجاد (سلام الله علیه)می فرماید که «وقد علمت ان افضل زاد الرحلة الیک عزم ارادة یختارک بها»اون چیزی که من رو به مقصد می رساند تصمیم جدیدکه بااون تصمیم تو رو اختیار بکنن «عزم ارادةیختاروک بها »مرحوم علامه هم (رضوان الله تعالی علیه)شعری رو دارن که می فرماید که : همه یاران به سرراهه تو بودیم وغمت/همه را پشت سر انداخت مرا تنها برد.من فقط هم وغم تو رو داشتم .الان که ابتدای طلبگی دوستان هست –حالابنده که سنم گذشته نسبت به دوستان – الان که ابتدای طلبگی هست از اول توجه به فقرداشته باشیم ازاول توجه به این که نیاز مندهستیم به کسی که بی نیاز ماکنه .«یا ایها النای انتم الفقراء الی الله فالله هو الغنی الحمید»اون کسی است که غنی هست وحمید هم هست .درمرحله بعد توجه به این حقیقت پیداکنیم که آنی درمعرض لغزش هستیم اگرپیغمبر فرمود:من گریه می کنم به خاطر این که برادرم حضرت یونس یک لحظه به خودش واگذارشد اون اتفاقها براش افتاد که تو دهن نهنگ رفت .این احتمال مال لغزش برا ما ل هم هست .بفهمیم که در معرضلغزش هستیم .گناه ها رو کوچک ندانیم یگیم حالا اگریه فیلم نگاه کنیم به جائی برنمی خوره .گاهی اوقات همون زمینه لغزش رو فراهم می کند .نگیم اگر یک شوخی هائی شد حالا یه شب دیگه به جائی برنمی خوره.ماشین یک لحظه منحرف می شه ولی دیگه از جاده منحرف شده «فلما اضاقوااضاقی الله قلوبهم» خلاصه عرضم این است که اهل بیت در همه حالات ولحظات باهامون هستن «عمیةعین لاتراک علیهارقیباً»کوره اون چشمی که تورانمی بیند «انک لاتحتجب عن خلقک الاان تحجبهم الاعمال»همیشه با هامون هستن.همیشه کنارمون هستن «یطی فرشکم ومایدتکم»روی اون فرشهائی که نشستید ،سراون سفره هائی که نشستید حضور دارن واگرنمی بینیم خودیت مامانع هست ،نفسانیت مامانع هست هواوهوس مانع است.گناه رو کوچک حساب نکنم .به اهل بیت
فرمودن به کوچکی گناه نگاه نکنید به بزرگی کسی نگاه بکنید که گناهش رو می کنید گناهها هم برای ماطلبه ها متفاوت است من گناه منظوراین نیست که انسان خدائی نکرده بره نامحرم روببینه هر کس به مقدار درکش اشراف به گناه پیدا کنه بیشتر تارک گناه هست ومراتب گناه عرض می کنم متفاوت است که خوندن کتاب گناهان کبیره شهید دستغیب بسیار نافع هست در شناخت گناهان ومراتب گناهان وترک انجام وظیفه بالاترین گناه هست واین شهریه ای که می گیریم امام حسین (سلام الله علیه)درمسیر کربلا وقتی که صحبت می کردن،هل هله می کردن که صدای امام حسین رو نشنوند حضرت فرمودن«ملئت بطونکم من الحرام »شکم ها تون از حرام پرشده که صدای من رونمی خواهید بشنوید اگرصدای ولی عصر به گوشمان نمی رسه عرض کردم که یک موبایل از یک هزار کیلومتراون طرف صدارو منعکس می کنه.اونی که درقلب ماهست اگرصداش به گوشمان نمی رسه گناه مانع هست .واگر بخواهیم این پرده های گناه دریده بشه استغفاربهترین راه است وتوجه به این که بی اعتنای به گناه نباشیم .بی اعتنا به گناه نباشیم .امام حسین فرمود «ملئت بطو نکم من الحرام»شکم هاتون ازحرام پرشده طلبه ای که شهریه بگیره ودرس نخونه ،شهریه بگیره وشئونات طلبگی را مراعات نکنه شهریه گرفتنش شبهه پیدا می کنه .واگرشهریه گرفتنش شبهه پیدا کرد این شبهات جمع میشه جمع میشه جمع میشه اون موقعی که امام زمان (سلام الله علیه )ظهورمی کنه شبهه براش ایجاد میشه که اصلاًاین امام هست یا نیست ؟ونمی تونه امامت ولی عصر (سلام الله علیه)را بپذیرد.خلاصه عرضم این که اهل بیت (سلام الله علیهم اجمعین)«واعلم ان رسولک و خلفائک (علیهم السلام) احیاءعندک» چون عند الله هستن وخدا باهمه موجودات هست .اهل بیت هم با همه موجودات هستن وولی عصر(سلام الله علیهم)هم باکل موجودات هست وبا ما ها هم هست واگربخواهیم این انس با ایشان زیاد بشه و پرده های غفلت کناربره ودرمرحله اول توجه به فقرواین که فقیرمطلق هستیم ودرمرحله فقرمطلق هستیم –درمرحله بعدهم توجه به این که درمعرض لغزش هستیم ودرتمام
آفات ولحظات باید به این انوار مقدسه پناه ببریم وبا توسل به این ها الغوث(۳) گفتن،ادرکنی(۳)گفتن،به این بزرگوارها تقاضا بکنیم که ما رادرورع« حصینةای »که«اللهم اجعلنی فی درعک الحصینةالتی تجعل فیها من ترید»مارادرآن ورع قراربدن ودرآن حفاظ محکم قراربدن تا از جهت ایمانی محفوظ بمانیم .
(والسلام علیکم)
شرح دعای فرج از زبان استاد ازرجمند استاد نجفی