سه امری که سعادت دنیا و آخرت را در پیش دارد ...
يكشنبه, ۱۴ مهر ۱۳۹۲، ۱۰:۰۰ ق.ظ
شرح حدیثی از حضرت امام صادق علیه‌السلام توسط حضرت آیت‌الله العظمی مجتبی تهرانی در ِ تاریخ 12اسفند88 (16ربیع الاول 1431) در مسجد جامع بازار تهران.
«رُوِیَ عَنِ الصّادقِ علیه السَّلام:
ثَلَاثَةٌ مَنْ تَمَسَّکَ بِهِنَّ نَالَ مِنَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ بُغْیَتَهُ مَنِ اعْتَصَمَ بِاللَّهِ وَ رَضِیَ بِقَضَاءِ اللَّهِ وَ أَحْسَنَ الظَّنَّ بِاللَّه.»[1]
امام صادق صلوات الله علیه فرمودند: سه چیز است که هر که بدانها چنگ زند، به خواستههای دنیا و آخرت خود میرسد: 1- هر که به خدا چنگ بزند. (معصیت خداوند را انجام ندهد) 2- آنچه که خداوند برای او می پسندد، بپسندد 3- به خداوند متعال خوش گمان باشد.
«ثَلَاثَةٌ مَنْ تَمَسَّکَ بِهِنَّ نَالَ مِنَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ بُغْیَتَهُ»؛ انسان هم خواستههای دنیایی دارد و هم خواستههای آخرتی دارد. اگر کسی این سه چیز را که جنبههای درونی هم دارد، برای خودش فراهم کند و به دست بیاورد، به مطلوب دنیا و آخرتش میرسد.
اول: «مَنِ اعْتَصَمَب ِاللَّهِ»؛کسی که دست از گناه بردارد به امید اینکه خداوند به او لطف کند. یکی از معانی «اعتصام بالله»، دوری گزیدن ازگناه به امید رسیدن لطف خداست. دوم: «وَ رَضِیَ بِقَضَاءِ اللَّهِ» راضی به قضای الهی باشد. رضایت را خشنودی معنا میکنند ولی در واقع به معنای «پسند» است. رضایت به قضای الهی معنایش این است که آنچه را که خداوند برای او پسندیده و تدبیر کرده است، بپسندد. سوم: «وَ أَحْسَنَ الظَّنَّ بِاللَّه» خوش گمانی به خدا داشته باشد و بد گمانی نداشته باشد. اینطور نباشد که - نعوذ بالله- در ذهنش بیاید که آنچه خدا برایش پسندیده، بد پسندیده است. حتی امام صادق علیه السلام تعبیر به «ظن» به معنای گمان میکند نه یقین! میفرماید "حسن ظن" به خدا داشته باشد. خدا هیچ وقت بدی برای ما نمیخواهد؛ خوبی و خیر ما را میخواهد.
یک نکته را اشاره کنم و آن اینکه ما هم خواستههای دنیایی داریم و هم خواستههای آخرتی. ما در خواستههای دنیاییمان گاهی در مصداقِ خواستههایمان اشتباه میکنیم. از آنجایی که ما دنبال راحتی هستیم، خیال میکنیم راحتی با پول فراهم میشود؛ لذا از خداوند تقاضای پول میکنیم. اینجاست که ما اشتباه میکنیم. چرا میگوییم خدایا پول بده؟ و وقتی به ما نداد، گمانمان به خدا بد میشود و با خود میگوییم "خواستیم، ولی به ما نداد". اگر به تو میداد چه بسا این برای تو راحتی نمیآورد. تو اشتباهت در این است که خواسته واقعیات «راحتی» است. خیال میکنی با پول راحتی فراهم میشود و حال اینکه اگر خدا تمام دنیا را در یک کاسه کند و به دست تو بدهد، باز هم گرههای کوری هست که با آن پول باز نخواهد شد و تا آخر زندگیات هم ناراحت میمانی. این اشتباهی است که ما میکنیم. نه! امام صادق علیه السلام فرمودند چه کن، گناه را ترک کن به امید اینکه خداوند به تو لطف کند. بعد هم آنچه که او میپسندد تو هم بپسند. او خیر تو را میخواهد، هیچ وقت بدی تو را نمیخواهد.پس آنچه برای تو میپسندد را بپسند و بعد از آن هم به خدا خوش گمان باش. خدا در انتخاب اشتباه نمیکند اما تو اشتباه میکنی!
مهمترازهمه همان اوّلی یعنی«اعتصامبالله»است گناه را ترک کن، امید لطفش را داشته باش؛ به تَبَع آن مطلوبت میآید. اما اگر بنا باشد هم مرتّب گناه کنی و هم بخواهی به مطلوبت برسی، نمیشود. شوخی نکن!
حضرت فرمودند اگر این سه چیز را رعایت کردی، به مطلوب دنیا و آخرتیات میرسی. اوّلیاش این است که گناه را ترک کنی. ما اوّلی را گذاشتیم کنار و در دومی وسومیاش - نعوذ بالله- خیال میکنیم از خدا بهتر میفهمیم. این است که گره پس از گره در کار ما میافتد و بعد هم مینشینیم ناله میکنیم. ناله نکن! از همان اوّل برو گناه را ترک کن. دقّت کنید که حضرت روی طاعات دست نمیگذارد؛ بلکه روی ترک گناه تأکید میفرماید. گناه را ترک کن و امید به لطف خدا داشته باش. آن وقت هیچگاه خدا ناامیدت نمیکند و مطلوب دنیا و آخرتت را به تو میدهد.
[1] تحف العقول، صفحه 315 - بحارالأنوار، جلد 75، صفحه 229